ფიზიკური გამძლეობის გაზრდა პირობითად ორ მიმართულებად შეიძლება დაიყოს: ზოგად და სპეციალურ. ამავდროულად, მეორეს არსებობა პირველის გარეშე პრაქტიკულად შეუძლებელია. ზოგადი გამძლეობა სხეულის ხანგრძლივი დატვირთვებისადმი გამძლეობის უნარით განისაზღვრება. სპეციალური კი - გარკვეული ტიპის დატვირთვების დიდი ხნის განმავლობაში გამძლეობის, ან მოკლევადიანი ძალისხმევის გაწევის უნარით. მაგალითად, ძალოსნობაში დიდი წონის აწევა, ჯანმრთელობისთვის რაიმე სერიოზული შედეგების დადგომის გარეშე.
სპეციალური გამძლეობის გამომუშავება სპორტსმენებს, ექსტრემალური ტურიზმის მოყვარულებს სჭირდებათ, ასევე იმ ადამიანებს, რომლებსაც ადამიანისთვის არადამახასიათებელი არაბუნებრივი ძალისხმევის გაღება უწევთ. მაგალითად, დიდხანს უმოძრაოდ დგომა ან სიმძიმეების აწევა სიცოცხლისთვის საშიშ პირობებში. ასეთი სპეციალობები არც ისე ბევრია: სამხედროები, მაშველები, ქირურგები, სპორტული მწვრთნელები, ბალერინები. თითოეულ მათგანს სპეციალური გამძლეობის განვითარება სჭირდება, რათა სათანადო დონეზე შეასრულონ თავიანთი საქმე.
საერთო ფიზიკური გამძლეობის გაზრდა ნებისმიერ ადამიანს საქმიანობის ნებისმიერ სფეროში გამოადგება. ნაცნობ ამოცანებთან უფრო მარტივად გამკლავების, ნაკლებად დაღლის, ცხოვრების განსხვავებულ რიტმში სწრაფად ჩადგომის და საკუთარი ორგანიზმის გაგების უნარი, ადამიანს საშუალებას აძლევს ბევრად უფრო ეფექტურად გამოიყენოს მასში ბუნებით ჩადებული მონაცემები.
როგორ გავზარდოთ ფიზიკური გამძლეობა
ფიზიკური გამძლეობის გაზრდა გეგმაზომიერ და საკმაოდ ხანგრძლივ მუშაობას მოითხოვს, ამიტომ სწრაფ შედეგზე იმედების დამყარებას აზრი არ აქვს. მეტიც, არსებობს მოსაზრება, რომ შეუძლებელია გამძლეობის განვითარებაში საკუთარი ზღვრის მიღწევა, რადგან ეს პროცესი გაუთავებელია, თუმცა, ამავე დროს - მომხიბლავი და შუალედური შედეგებით აღსავსე. გამძლეობის გასაზრდელად დამწყებთათვის უმჯობესია ნაკლებად ტრავმული აქტივობების შერჩევა:
• სკანდინავიური სიარული;
• ცურვა;
• ფეხით სიარული;
• ძუნძულით სირბილი.
ყოველი ვარჯიშის წინ მოკლე გახურება უნდა ჩატარდეს. ბავშვობიდან ნაცნობი თანმიმდევრობა გამოგადგებათ: კისერი, მხრები, ხელები, კორპუსი, თეძო, მუხლები და ტერფები. გახურების შემდეგ შეგიძლიათ შეუდგეთ ვარჯიშს, და ყოველდღე თანდათან ოდნავ გაზარდოთ მანძილი და მოძრაობის სიჩქარე. აერობული დატვირთვა საკმაოდ ხანგრძლივი უნდა იყოს, ამისთვის დღეში 40-50 წუთის გამოყოფაა მიზანშეწონილი.
შემდეგი ეტაპი გამოსადეგია მათთვის, ვინც არც მანამდე უგულებელყოფდა სპორტს, ან მათთვის, ვისაც ფიზიკური გამძლეობის დაქვეითება აღენიშნება, რომელიც დაკავშირებულია ვარჯიშის არარეგულარულობასთან. აქ გამოგადგებათ ჩვეული ვარჯიშები, რომელთა ტექნიკას კარგად იცნობთ. ასევე მართებული იქნება მწვრთნელის დახმარება, რათა ტრავმები ავიცილოთ თავიდან. გარკვეული ტიპის ვარჯიშების შესრულების უნარის დაქვეითება, რომელიც ტრავმებს არ უკავშირდება, რამდენიმე გზით შეიძლება დაბალანსდეს:
ტრენინგში ახალი ვარჯიშების ჩართვა ასევე უწყობს ხელს გამძლეობის განვითარებას და მოწყენის საშუალებას არ მოგცემთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ ძალური ვარჯიშების დროს აუცილებელია შესვენებების გაკეთება, რაც კუნთებს აღდგენის საშუალებას მისცემს. ამიტომ, თუ ყოველდღიურად ვარჯიშობთ, სავარჯიშოები მონაცვლეობით კუნთების სხვადასხვა ჯგუფებზე უნდა გადანაწილდეს, რაც საშუალებას მოგცემთ დატვირთვა არა ნაკლებ 72 საათის შემდეგ გაიმეოროთ. გამოცდილი მწვრთნელები ფიზიკური გამძლეობის აღმდგენ პროგრამებს გვთავაზობენ, რომლებიც შემუშავებულია კუნთების ზემოაღნიშნული თავისებურების გათვალისწინებით.
უნდა გამოვიყენო თუ არა პრეპარატები ფიზიკური გამძლეობის ასამაღლებლად?
როგორც წესი, პროფესიონალი სპორტსმენები ფიზიკური გამძლეობის გასაზრდელად პრეპარატებს იყენებენ. მათთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანია მოკლე დროში ოპტიმალურ ფორმაში ჩადგომა, რათა სწორედ შეჯიბრის მომენტისთვის მაქსიმალური შედეგი აჩვენონ. ასეთი პრეპარატები, როგორც წესი, უსაფრთხოა და სასარგებლოა ნივთიერებათა ცვლისთვის, რაც მნიშვნელოვნად ამარტივებს გამძლეობის გაზრდაზე მუშაობის საწყის ეტაპს. ამიტომ, ადამიანებმა, რომლებიც არ აპირებენ შეჯიბრებებში მონაწილეობას, ასევე უნდა მიაქციონ მათ ყურადღება.
ფიზიკური გამძლეობის განვითარება ან აღდგენა იწვევს კუნთების, გულ-სისხლძარღვთა და სუნთქვის სისტემის მუშაობის ცვლილებას. საწყის ეტაპებზე, სანამ ორგანიზმი გადალაგდება, ვარჯიშის დროს შესაძლებელია უსიამოვნო შეგრძნებები: თავბრუსხვევა, გახშირებული გულისცემა, უეცარი სისუსტე, კანკალი. ეს გამოწვეულია ზედაპირული სუნთქვით, რომლის შედეგად ასევე მიოკარდიუმის უჯრედების ჟანგბადის შიმშილი წარმოიქმნება. პრობლემა გარკვეული პერიოდის შემდეგ მოგვარდება, როდესაც ვარჯიშის დროს სუნთქვის კონტროლი ჩვევად იქცევა, მაგრამ საწყის ეტაპზე უმჯობესია გულის დაცვის დამატებითი საშუალებების გამოყენება.
ბევრი შიშობს, რომ პრეპარატის მიღების კურსის დასრულების შემდეგ გამძლეობის შემცირების ალბათობა არსებობს, მაგრამ ასეთი შიშები უსაფუძვლოა. პირველი, ყველაზე რთული ეტაპის გადალახვის შემდეგ, ორგანიზმი თანდათან ისწავლის ენერგიის სწორად დახარჯვას და სწორად სუნთქვას. ვარჯიში აღარ გამოიწვევს უსიამოვნო შეგრძნებებს და დამხმარე საშუალებების საჭიროება თანდათან თავისთავად გაქრება. უფრო მეტიც, გამძლეობა არის პარამეტრი, რომლის ამაღლება მხოლოდ პრეპარატებით შეუძლებელია.
გამძლეობის გაზრდა რთულ პირობებში
უმჯობესია გამძლეობის გამომუშავება დაიწყოთ მაშინ, როდესაც სხეული ჯანმრთელია, საკმარის საკვებს იღებს და ისვენებს დაღლილობის წარმოქმნისთანავე. სამწუხაროდ, ასეთი პირობები ყოველთვის არ არის ხელმისაწვდომი. უფრო ხშირად, ფიზიკური გამძლეობის განვითარების იდეა ადამიანებს ორგანიზმის გამოფიტვის პერიოდში ეწვევა, როდესაც ძალები გამოლეულია და აუცილებლად შესასრულებელი დავალებების სია უზომოდ გაზრდილია. ასეთ სიტუაციაში თითქოსდა დასვენება აჯობებდა, მაგრამ ამის დრო არ არის, სამაგიეროდ კი არსებობს იმის უზარმაზარი მოტივაცია, რომ ყველაფერი უნდა დაძლიო და გაზარდო საკუთარი პროდუქტიულობა.
მსგავს შემთხვევებში, გამძლეობის ამაღლების პროცესი სხვაგვარად მიმდინარეობს:
ვარჯიში შედეგს ძალიან რთულ სიტუაციებშიც კი გამოიღებს, ენერგიას და ძალას მოგმატებთ. თუმცა, ვარჯიშს მაინც გონივრულად უნდა მივუდგეთ. ძილი და კვება რთულ პირობებში პრიორიტეტს წარმოადგენს და სწორედ ეს საბაზისო პუნქტებია დასაცავი პირველ რიგში. თუ სრულფასოვანი ვარჯიშისთვის ძალა არ გყოფნით, საკმარისია უბრალო გახურება და მსუბუქი გაჭიმვების გაკეთება ტონუსში დარჩენის მიზნით. და რა თქმა უნდა, როგორც კი რთული პერიოდი ჩაივლის, ორგანიზმის რესურსების აღსადგენად ვარჯიშის გეგმა შეადგინეთ.
